"Ο Γαΐτης μάς διδάσκει πώς να μη γίνουμε πλήθος"
Δήμητρα Σμυρνή
Ο ανατρεπτικός Γαΐτης (1923-1984), ο ζωγράφος που θεωρήθηκε, όταν ξεκίνησε, πως "το παίζει τρελός", αφού διέσχισε έναν μακρύ δρόμο αναζητήσεων και πέρασε μέσα από καλλιτεχνικά ρεύματα και επιδράσεις, που τον οδήγησαν στο δικό του τέρμα, την προσωπική του σφραγίδα, κατέληξε στον τυποποιημένο, τον μαζικοποιημένο άνθρωπο της εποχής του, που εκφράζει ακόμη περισσότερο τη δική μας εποχή.
Δύσκολα μπορεί ο μη μυημένος σε θέματα Τέχνης να ξεχωρίσει την ταυτότητα ενός ζωγράφου, πίσω από το έργο του. Τις περισσότερες φορές ,όμως, μπορεί να καταλάβει ότι έχει μπροστά του ένα έργο του Γαΐτη, αφού ο ζωγράφος έχει ταυτιστεί, συνειδητά, με τα ανθρωπάκια του. "Τα ανθρωπάκια του Γαΐτη" λέει ο θεατής, και, χωρίς να συλλαμβάνει απόλυτα το συμβολισμό τους, διαισθάνεται την κριτική ματιά του ζωγράφου και την ειρωνεία του απέναντι στο σύγχρονο κόσμο, τον σύγχρονο άνθρωπο. Μια ειρωνεία όχι στείρα, αλλά , βαθύτερα, τρυφερή και με πρόθεση εποικοδομητική.
"...Οι άνθρωποι, τα ανθρωπάκια μου, το κατεστημένο, έφτασε σ΄ένα σημείο, όπου δεν παίρνει άλλο. Γίνανε ένα νούμερο και τίποτα παραπάνω. Εδώ, εγώ κάνω μια μαρτυρία και σας λέω: Φροντίστε να σωθείτε, να σωθούμε...", λέει ο ζωγράφος.
Στο συγκεκριμένο πίνακα, τον επονομαζόμενο "Οδυσσέας και Σειρήνες", δίνεται η προσπάθεια της σύγχρονης Ελλάδας, ν' αγκαλιάσει τα αρχαιοελληνικά σύμβολα, να τα χρησιμοποιήσει, να τα εκμεταλλευτεί, χωρίς όμως ταυτόχρονα να διαθέτει έναν σύγχρονο νεοελληνικό πολιτισμό, και χωρίς να έχει την ουσιαστική αίσθηση της αξίας του αρχαίου και της δυναμικής, που θα εμπεριείχε η συνέχειά του.
Έτσι, στα έργα του βλέπουμε τα ανθρωπάκια του να υποκαθιστούν τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του ή τις κολώνες της Ακρόπολης, μέσα σε μια προσπάθεια να μας ξυπνήσει, "να μας διδάξει πώς να μη γίνουμε πλήθος, να μας σώσει από το παιχνίδι της ανώνυμης σφαγής", όπως γράφει ο Giuseppe Marchiori.
Να ξανά θυμηθούμε ποιοι είμαστε, αλλά σημαντικότερο, ποιοι θα έπρεπε να είμαστε, έχοντας ένα ιδιαίτερο παρελθόν.